Şüf'a

Şuf’a, satılan bir malda öncelikli alma hakkıdır.  Bir başka tarifle şut’a; satılan veya bir bedel karşılığında bağışlanan bir gayrimenkulü alıcıya veya bağışlanan kimseye mal olduğu bedel ile alıcıdan veya bağışlanandan, bazı durumlarda ise satıcıdan zorla alıp mülk edinmektir. 

Satılan bir malda evvelâ ortak olana, ondan sonra satılan malın hakkında su ve yol gibi konularda ortak olana, daha sonra da komşuya şüf'a hakkının tanınması vaciptir.  Satılan malda ortak olan olduğu halde yolda ve suda ortak olana ve komşuya şüf'a hakkı yoktur.  Eğer satılan malda ortak olan zat şüfadan vazgeçerse, yolda or¬tak olana şüf'a hakkı intikal eder.  Eğer o da vazgeçerse şüf'ayı komşu alır.  Müsülman ile zımmîler şuı'ada eşittirler. 

Şüf'a, satışın akdiyle vacip olur, “şufa hrtkkımı kullanırım” diye şâhid edinmekle kesinleşir.  Müşteri şuf'ayı teslim veya hâkim şufa ile hükmettiği zaman şuf'adar teslim alırsa mülk edinir.  

Şuf'adar, ortak malın satıldığını bildiği zaman hemen o mecliste suf'a hakkını talep edeceğine dair şâhid edinmeli ve ondan sonra oradan kalkmalıdır.  Mal daha satıcının elinde ise, satıcının yanında şufa hakkını talep edeceğine dair şâhid edinir veya satın alana giderek veya gayrimenkulun yanında şâhid edinir.  Bunu yaptığı zaman şufa hakkı sabit olur.  

İmam-ı Ebû Hanife’ye göre, şuf’adarm şuf’a hakkını biraz geçirmesi bilâhare isteme hakkını düşürmez.   İmam-ı Muhammed  der ki; “Eğer şâhid edindikten sonra özürsüz olarak  bir ay şufa hakkını terkederse şuf'ası bozulur.”

Taksimi mümkün olmadığı halde yine de gayri menkulde şuf'a vaciptir.  Ticaret mallarında ve gemilerde şuf'a yoktur.  

Mal olan bir paha ile mülk edindiğinde gayri menkulde şuf'a vacip olur.  Şufadar, hakime gelip ortak malın satıldığını iddia ile dava açar.  Birkaç şufadar bir araya gelirse, paylarına düşen mülklerinin azlık ve çokluğuna bakılmaksızın şuf 'a, aralarında eşit bir şekilde taksim olunur. 

Müşteri aldığı yerde ev yapar veya ağaç diktikten sonra şufadara şufa hakkı verilirse, şufadar muhayyerdir; dilerse verilen paraya ev ve ağaçların sökülmüş halindeki fiyatlarını da katarak alır, isterse müşteriyi, evini ve ağaçlarım sökmeye zorlar.  Şufadar araziyi alıp ev yapar veya ağaç dikerse, sonra başkasının malı olduğu meydana çıkarsa, ancak arsa için verdiği parasını geri alabilir. 

Müşteri, borçla satın aldığında şuf'adar muhayyerdir; isterse ha¬zır para verir alır, isterse borç zamanına kadar bekler, o zaman pa¬rayı verir ve alır. 

Ortaklar gayri menkulü aralarında taksim ettikleri zaman tak¬simden ötürü komşularına şuf'a hakkı yoktur.