Namazın Sünnetleri ve Adabı

Namazın Sünnetleri 

Namazın sünnetleri de vardır.  Bunlar vâcibleri tamamlar, sevabın artmasına vesile olurlar.  Sünnetlere riayet, Resûlüllah'a muhabbet ve sevginin nişânesidir.  Bununla beraber sünnetleri terketmek, namazın bozulmasını ve iâdesini icabettirmez.  Ancak tenbellik ve lâkaydlıkla sünnetleri terk etmeyi âdet hâline getirmek, Resûlüllah'ın şefâatinden mahrum kalmayı netice verebilir.  

Namazın belli başlı sünnetleri şunlardır: 

1 - Beş vakit namaz ile Cuma namazı için ezan ve kamet getirilmesi.  

Cemaatle kılınacak kaza namazları için de, ezan ve kamet okunması sünnettir. 

Kendi evlerinde tek başına namaz kılan erkekler için, ezan ve kamet müstehabdır.  Kadınların ise, ezan ve kamet getirmeleri gerekmez.  

2 - İftitah tekbîrini alırken elleri yukarıya kaldırmak.  

Erkekler, ellerini, başparmakları kulak yumuşaklarına değecek kadar, kadınlarsa ellerini parmak uçları omuzlarına kavuşacak şekilde göğüslerinin hizasına kadar kaldırıp o vaziyette Allâhü Ekber derler.  Bu esnada parmakların normal şekilde açık bulunması ve avuç içlerinin de Kâ'be'ye dönük bulunması gerekir.

3 - İftitah tekbirini alır almaz el bağlamak.  

Erkekler göbek altına, kadınlarsa göğüs üstüne el bağlarlar.  

4 - Eller bağlandıktan sonra birinci rek'atta Sübhâneke'yi okumak, sonra da Fâtiha'ya başlamadan evvel Eûzü-Besmele çekmek.  Diğer rek'atların başında da Besmele çekmek sünnettir.  

5 - Sübhâneke ve Eûzü-Besmele'yi sessizce okumak.  

6 - Fâtiha'nın sonunda okuyan ve işiten içinden Âmin demek.  

7 - Rükû'a eğilirken Allâhü Ekber demek.  

8 - Rükû'da, üç kere Sübhâneke rabbîye'l-azîm demek.  Beş veya yedi kere de denebilir.  Tesbihi tamamen terk veya eksik söylemek tenzihen mekruhtur.  

9 - Rükû'dan kalkarken Semiallahü limen hamideh demek.  

10 - Bunun ardından Rabbena leke'l-hamd demek.  

11 - Kıyamda iken bir özür bulunmadıkça ayakların arasını 4 parmak kadar açık tutmak.  Şişmanlık, fıtık gibi bir özür hâli varsa, ayakların arası daha fazla açılabilir.  

12 - Rükû'da parmaklar açık olarak dizleri eller ile tutmak. 

Kadınlar dizlerini elle tutmazlar, sadece ellerini dizler üzerine koyarlar.  

13 - Rükû'da dizleri dik tutup bükmemek.  

14 - Rükû'da arkayı dümdüz tutmak.  Başla sırtı aynı hizada bulundurmak.  Kadınlar rükû'da dizleri bükük ve arkaları biraz yukarıya meyilli dururlar.  

15 - Secdeye varırken, yere önce dizleri, sonra elleri, sonra yüzü koymak.  

16 - Secdeden kalkarken evvelâ yüzü, sonra elleri, sonra dizleri yerden kaldırmak.  

17 - Secdelere varırken secdelerden kalkarken Allâhü Ekber demek.  Rükû'a giderken ve rükû'dan kalkarken, secdeye varırken ve secdeden doğrulurken alınan tekbirlere intikal tekbirleri denir.  Bu tekbirlerin yerinde olmasına çok dikkat edilmelidir.  

18 - Secdelerde yüzünü iki elin arasına almak ve eller yüzden geri ve uzakta bulunmak.  El ayası yere ve parmaklar da birbirine bitişik olmalıdır.  

19 - Secdelerde üç kere Sübhâne rabbiye'l-a'lâ demek.  

20 - Secdede iken karnını uyluklarından, dirsekleri böğründen ve kollarını yerden uzak tutmak.  Yani kolunu yere ve böğrüne yapıştırmamak.  

Kadınlar ise, secdede kol ve dirseklerini yere koydukları gibi böğürlerine de yanaştırırlar.  Karınlarını da uyluklarına yapıştırırlar.

21 - İlk ve son oturuşlarda ve secde aralarındaki oturmalarda, elleri kıbleye karşı bir halde, uyluklar üzerine koyarak oturmak.  

22 - Otururken sol ayağını yere yayıp üstüne oturmak, sağ ayağını ise, parmakları Kâ'be'ye dönük şekilde içe kıvırarak dikmek.  Kadınlar ise, ayaklarını sağa doğru yatırarak otururlar.  

23 - Tehıyyât'ı sessizce içinden okumak.  

24 - Son oturuşta Tehıyyât'dan sonra Salâvat ve diğer namaz duâlarını okumak.  

25 - Gayr-i müekkede sünnetlerin (ikindi ile yatsının ilk sünnetleri) ilk oturuşunda Tehıyyât'dan sonra Salâvatları okumak.  Terâvihin de her oturuşunda Tehıyyât ile beraber Salâvatlar okunur.  

26 - Selâm verirken yüzünü önce sağa, sonra da sola çevirerek selâm vermek.  

Yalnız kılan selâm verirken Kirâmen Kâtibîn meleklerini düşünür, cemaatle kılan ise melekleri, cemaati ve imamı düşünür, böylece onlara selâm vermiş olur.  

27 - Cemaatle namaz kılarken bir veya daha fazla rek'ata yetişememiş kimsenin yetişemediği rek'atları tamamlamak için, imamın sola da selâm vermesini beklemesi.  

28 - Önü açık bir yerde namaz kılındığında sütre edinilmesi de sünnettir.  

29 - İlk ve son oturuşlarda Tehıyyât okunurken lâ ilâhe denince sağ elin şehâdet parmağını kaldırıp, illâllah derken de indirilmesi sünnettir.  

Bunu yaparken de başparmak ile orta parmak halka edilmeli; diğer iki parmak da içe bükülmelidir.  Bir çok kimseler bu sünneti yapamazlar.  Bu yüzden terki daha uygun bulunmuştur.  

30 - Son oturuşta salâvatlardan sonra ve selâmdan önce dua edilmesi de sünnettir.  Bu dua, Kur'an'daki duâ âyetlerinden biriyle yapılmalı veya bunlara benzer bir dua olmalıdır.  Kullardan istenebilecek şeyler hakkında namazda dua edilmesi (meselâ, "Ya rabbi! Bana şu kadar para ver" denilmesi) câiz görülmemektedir.  Namazların sonunda mu'tâd olan “Rabbenâ âtinâ fi'd-dünyâ haseneten ve fi'l-âhireti haseneten ve kınâ azâbe'n-nâr.  Rabbenağfirlî ve li-vâlideyye ve li'l-mü'minîne yevme yekûmü'l-hısâb” ayetlerinin okunmasıdır.  

31 - Namazın sonunda sağa ve sola Esselâmü aleyküm ve rahmetullah diye selâm vermek.  İmam selâmında, tüm cemaati ve hafaza meleklerini niyet etmelidir.  Muktedî, selâmında, cemaatle beraber imamı da niyete almalıdır.  Kendi başına namaz kılan ise, selâmında melekleri niyet etmelidir.  

Namazın Âdâbı 

Sünnetlerin dışında, namazın edeblerine de riâyet etmek gerekir.  Zira âdâbını yerine getirmemek namazı bozmasa da, sevab ve fazîletini azaltır.  Namazın belli başlı edebleri şunlardır: 

1 - Namazda, bedenen ve rûhen huzur, sükûnet ve haşyet içinde bulunmak.  

2 - Normal olarak insanlar arasına çıkılamayacak elbiselerle namaza durmamalıdır.  Namazda giyilen elbiselerin kirli olmamasına dikkat etmelidir.  İşçi kimseler iş elbisesiyle namaz kılabilirler.  

3 - Namaz kılarken kıyamda, secde yerine; rükû'da ayakların üzerine; secdede burnun ucuna; oturuşlarda kucağa ve selâmda da sağ ve sol omuz başlarına bakılmalıdır.  

4 - Namazda iken öksürük ve geğirme gibi davranışları mümkün mertebe gidermeye çalışmalıdır.  

5 - Namazda esnerken ağzını tutmak da âdâbdandır.  Ağzını tutmak, dişleri dudakları arasında sıkmakla olur.  Bu şekilde esnemeyi engellemek mümkün değilse kıyamda sağ elin tersini, sair rükünlerde de sol elini ağzına kor.  Esnemeyi gizlemeğe çalışır.  

6 - Rükû' ve secdede okunan tesbihleri, tek başına namaz kılan kimsenin 3'ten fazla söylemesi.  

7 - Kâmet getirilirken hayye ale'l-felâh denilince imam ile birlikte ayağa kalkmak.  

8 - İmamın, kad kâmeti's-salâh denirken namaza başlaması.  İmam bu hareketiyle müezzini tasdik etmiş olur.  Bununla beraber kâmet bittikten sonra namaza durmakta da, bir beis yoktur.